Historie
Zie ook een diapresentatie over de 140-jarige geschiedenis van Toonkunst Bussum.
Of zie een kortere versie met minder dia’s.
Toonkunst Bussum heeft een lange geschiedenis: al in 1883 werd het gemengde koor Caecilia, dat in 1880 was opgericht, als afdeling Bussum toegelaten tot de Maatschappij tot Bevordering der Toonkunst.
De eerste dirigent was Jacques den Hartog, destijds een bekend musicus en kenner van de muziekgeschiedenis. Met name Johan Schoonderbeek, die in 1899 de leiding kreeg, bracht het koor op een zeer hoog peil. In 1921 bedankte hij echter als dirigent van Toonkunst en richtte de Nederlandse Bachvereniging op, met het gevolg dat de meeste leden met hem meegingen. Zijn opvolger, Ernest Mulder, moest de vereniging dan ook letterlijk weer van de grond af opbouwen. Hij deed dat met succes. Ook stelde hij een orkest samen om het koor bij de uitvoeringen te begeleiden, maar dat werd helaas in 1939 weer opgeheven. Mulder bleef dirigent tot 1942. Toen kwam er vanwege de oorlog voorlopig ook een einde aan het optreden in het openbaar.
Koor en orkest
Pas in 1945 werd het Toonkunstkoor weer actief. De Bussumse Muziekschool was toen nog de Toonkunst Muziekschool en de directeur van de Muziekschool was automatisch dirigent van het Toonkunstkoor. De eerste dirigent na de oorlog was Jan Felderhof. Er was in die jaren een nauwe samenwerking ontstaan tussen het Toonkunstkoor en het Bussums Kamerorkest. Dit leidde ertoe dat dit orkest in 1946 officieel toetrad tot de Maatschappij tot Bevordering der Toonkunst. Vanaf toen bestond Toonkunst Bussum dus uit koor én orkest. In 2012 kwam daar het jeugdstrijkorkest bij.
Latere dirigenten
Toen Felderhof in 1955 werd benoemd tot directeur van het Rotterdams Conservatorium, werd hij opgevolgd door Anton Dresden. Deze leidde koor en orkest maar liefst 32 jaar.
Dresdens opvolgers waren achtereenvolgens Wim van Herk (1987-1992) en Stuart Doughty (1992-2001), die uit de Engelse koortraditie stamt. Op Stuarts afscheidsconcert stonden naast het Tweede Pianoconcert van Rachmaninov dan ook de Funeral Music of Queen Mary van Purcell en de Five Mystical Songs van Vaughan Williams op het programma.
Marion Bluthard werd dirigent van Toonkunst Bussum in 2002 (het jaar waarin de vereniging ook zijn eerste website lanceerde). Met haar komst werd ook een nieuwe richting ingeslagen zoals de opbouw van los repertoire naast de drie of vier vaste concerten van koor en/of orkest, vaker een tussendoor optreden of reprise van een concert in de regio en samenwerking met andere koren. In september 2006 vond een meespeelproject van de vierde Symfonie van Mahler plaats t.g.v. het 60-jarig orkestjubileum.Bij de programmering was er ruime aandacht voor eigentijdse muziek. Zo vond bijvoorbeeld in maart 2007 het Lente Wind project plaats, met werken van Marion Bluthard zelf, van Schoonenbeek, en van Zoelen. In 2008 vierde het koor zijn 125-jarig jubileum en stonden er tijdens het meiconcert twee werken van Poulenc op het programma.
Tot haar afscheid in juni 2016, waren er vele gedenkwaardige uitvoeringen onder leiding van Marion Bluthard. Zie de lijst van concerten. Opvallend in de programmering waren de excursies buiten het standaardrepertoire met onbekende juweeltjes uit de muziekgeschiedenis, de aandacht voor modern repertoire (zoals Cloudburst van Eric Whitacre en Il Cantico del Sole van Nico Hovius), de originele thematische concerten (recent nog de wereld van Alma Mahler) en de vele bewerkingen die Marion maakte voor onze bezetting.
Bij onze huidige dirigent, Yiorgo Moutsiaras, is de originaliteit van de programmering in goede handen. Zo werd in 2017 de vrij onbekende cantate The Banner of St. George van Elgar uitgevoerd. Ook blijft er veel aandacht voor thematische opbouw van programma’s. Meer is te vinden in de lijst van concerten. Bij het samenstellen van programma’s werkt de dirigent intensief samen met de inmiddels in het leven geroepen programmacommissie. Gedurende het hele concertseizoen is er onder leiding van Yiorgo Moutsiaras bovendien volop aandacht voor de jeugd.
Als u in een kort bestek de geschiedenis van Toonkunst Bussum tot 2008 wilt nalezen, is het boek Toonkunstkoor 125 jaar een absolute aanrader. Het is geschreven door Marcus van der Heide en uitgegeven bij Gooibergpers.
Het boekje is helaas niet meer verkrijgbaar, maar het kan hier gedownload worden.
Een korter artikel over de geschiedenis van Toonkunst Bussum, getiteld De oudste vereniging van Bussum: Toonkunst Bussum en eveneens van de hand van Marcus van der Heide, verscheen in Bussums Historisch Tijdschrift 39 no. 1, april 2023. Ook dit kan gedownload worden.
Een gedenksteen uit 1958
Ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan van het koor van Toonkunst Bussum in 1958 werd er in de toenmalige repetitieruimte in de Toonkunstmuziekschool een gedenksteen geplaatst. Later lag deze steen vele jaren in de opslag. Kort geleden is hij ingemetseld in de muur bij de ingang van het voormalige Bensdorpcomplex in Bussum.
Lees meer hierover.
De dirigenten van Toonkunst Bussum
Jacques Hartog | 1883-1884 |
Gustav A. Heinze | 1884-1888 |
Gerbrand Ferdinand Dorper | 1888-1896 |
Frederik J. Roeske | 1896-1899 |
Johan Schoonderbeek | 1899-1921 |
Ernest W. Mulder | 1921-1945 |
Jan Felderhof | 1945-1955 |
Anton Dresden | 1955-1987 |
Wim van Herk | 1987-1992 |
Stuart Doughty | 1992-2001 |
Marion Bluthard | 2002-2016 |
Yiorgo Moutsiaras | 2016- |
Verder was Mark Walter in de eerste helft van 2016 dirigent van het koor.
Jeugdbeleid Toonkunst Bussum
In 2008 besloot Toonkunst Bussum (TKB) in samenwerking met De Gooische Muziekschool (DGM) een kinderconcert te organiseren: De Moldau van Smetana. Dit bleek, achteraf bezien, een schot in de roos en tevens het begin van het jeugdbeleid binnen de vereniging. Sindsdien worden deze kinderconcerten jaarlijks gegeven en zijn ze een begrip in het Gooi en omstreken geworden.
In de jaren 2008 en 2009 ontstond er een intensievere samenwerking tussen De Gooische Muziekschool en onze vereniging, wat resulteerde in gezamenlijke repetities van de leden van het Scala Symfonie Orkest, het jeugdig orkest van DGM, en de strijkers van TKB en een gezamenlijk concert in de muziekschool van Zeewolde.
De echte doorbraak kwam echter vooral door de FASO-projecten in het kader van het FASO-Jeugdbeleid zoals het Noord-Hollands Strijkersfestival voor jeugd en volwassenen in 2010 en het FASO-meespeelproject voor jeugd en volwassenen met de Orgel Symfonie van Saint-Saëns in oktober 2011. Ook de beide FASO projecten jeugdstrijkorkest onder leiding en met muziek van Nico Brandon in het MCO in Hilversum boden inspiratie voor de oprichting van een eigen Toonkunst Jeugdstrijkorkest dat later de naam Het Wladimir Consort heeft gekregen. Twee keer per jaar is er een project van ca. zeven wekelijkse repetities aan het begin van de avond dat besloten wordt met een slotuitvoering.
Lees meer hierover in een stukje door Wilma van der Heide in FASO-nieuws 2023 nr. 4.